مهار ریزگردها نیازمند مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز کویر مرکزی است

حسینعلی نریمانی  با بیان اینکه وسعت بیابان‌های استان اصفهان سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار است، اظهار کرد: بیابان‌های اصفهان طبیعی هستند و تنها بیابان دست ساز بشر دشت سجزی است.  

وی فرسایش بادی، طوفان های شن و ماسه و خیزش گرد و غبار را دو تهدید بیابان‌ها عنوان کرد و افزود: طوفان های شن باعث حرکت رسوبات و مسدود شدن جاده ها، ریل‌های راه آهن و راه خانه ها می شود و از سوی دیگر ضمن ایجاد گرد و غبار به منابع زیست محیطی و اقتصادی خسارت می زند.  

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و  آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به اینکه در استان اصفهان ۶۰۰ هزار هکتار شن روان وجود دارد، ادامه داد: طی ۵۰ سال گذشته حدود ۳۰۷ هزار هکتار شن روان در مناطق بیابانی استان از جمله در آران و بیدگل، اردستان، نطنز، نایین، خوروبیابانک و اصفهان تثبیت شده است.

نریمانی افزود: بخشی از شن‌های روان نیز در بیابان ریگ جن نایین است که از نظر طبیعی فرسایش بادی و خسارت زایی در این منطقه بسیار کم است براین اساس نیاز به تثبیت ندارد، اما با اقدامات انجام شده در دیگر مناطق از جمله آران و بیدگل حدود ۷۲۰ کیلومتر جاده مواصلاتی و همچنین اراضی کشاورزی تثبیت شده است.  

وی با اشاره به راهکارهای کنترل شن‌های روان و ریزگردها، گفت: کنترل ریزگردها کمی با شن های روان متفاوت است زیرا ریزگردها از ذرات رس تشکیل می شود، در دنیا برای کنترل ریزگردها و ماسه های روان از دو روش بیولوژیکی و مکانیکی و یا حتی به صورت ترکیبی اقدام می کنند.  

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به راهکارهای مکانیکی جلوگیری از فرسایش بادی و وقوع گردو غبار، اظهار کرد: مالچ پاشی و ایجاد باد شکن های غیر زنده روی شن های روان باعث چسبندگی رسوبات و جلوگیری از حرکت و خیزش آنها می شود.  

وی اضافه کرد: قلمه زنی، کاشت گیاهان و گسترش تاغزارها نیز از جمله اقدامات بیولوژیکی برای جلوگیری از وقوع گرد و غبار، ریزگرد و حرکت ماسه‌های روان است.

کنترل ریزگردها مدیریت جامعتری می طلبد

این کارشناس مسئله خیزش ریزگرد را مهمتر از حرکت ماسه های روان دانست و گفت: ماسه های روان در یک وسعت محدود قابل مشاهده است اما ریزگردها نهشته های رسی هستند که به دلیل خشکسالی های پی در پی  و تغییرات اقلیمی رطوبت خود را از دست داده اند و با وزش و تغییر جهت باد حرکت کرده  مناطق وسیعی را در بر می گیرد.

نریمانی با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: کنترل ریزگردها مدیریت جامعتری را می طلبد و باید به صورت کلان برای جلوگیری از این معضل اقدام کرد.  

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان افزود: مدیریت روان آبها و مسیل های فصلی، تامین حقابه تالابها از جمله تالاب گاوخونی و جلوگیری از تخریب معادن راهکار پیشگیری از ایجاد کانون های گرد و غبار و مهار ریزگرد در اصفهان و استانهای کویری کشور است.  

وی با بیان اینکه در مناطقی که ریزگرد وجود دارد رطوبت عامل تعیین کننده است، تصریح کرد: برای کنترل ریزگردها باید مدیریت یکپارچه حوزه های آبریز در کویر مرکزی عملیاتی شود.   

نریمانی ادامه داد: با توجه به اینکه معضل ریزگردها بخش وسیعی را در برمی گیرد هر گونه اقدام و پروژه اجرایی بدون در نظر گرفتن مدیریت منابع آب، اتلاف منابع و هزینه است بنابراین در گام نخست باید آن را مدیریت کرد و سپس عملیات اجرایی بیولوژیکی و مکانیکی پیگیری شود.  

این کارشناس تاکید کرد: دشت کویر مرکزی نیازمند مدیریت جامع منابع آبی است، اگر سیلابها، روان آبها و مسیل های فصلی که در بهار جاری می شوند، در داخل کویر مرکزی کنترل نشود، مناطق وسیعتری خشک می شود و  وقوع گرد و غبار به صورت یک چرخه استانهای کویری را گرفتار می کند، جریان گرد و غبار از سمنان آغاز و به اصفهان، یزد، کرمان، قم و دوباره به سمنان باز می گردد.  

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان خاطرنشان کرد: همه استانهای کویری کشور در معرض تهدید ریزگردها هستند. به دنبال طوفان و وزش باد شدید برخی استان ها تاثیرگذار و برخی دیگر تاثیر پذیرند.