آتش سوزی در طبیعت
آتش سرخ پوشش سبز می دهد برباد
.jpg)
آتش سوزی یا حریق یکی از قدیمی ترین بلایایی است که میتواند در مدت زمانی کوتاه خسارت هایی جبران ناپذیری به طبیعت از جمله جنگل ها و مراتع وارد نماید .که از مهمترین و خطرناک ترین عوامل نابودی آنها است . بویژه در فصول گرمو خشک سال که علوفه و برگ کف جنگلها و مراتع بر روی هم انباشته و خشک شده . بررسی دلایل آتش سوزی های اخیر در مناطق مختلف کشور نشان داده است ؛ دو مقصر آتش سوزی جنگل ها و مراتع ، انسان و افزایش دما است .سهم انسان در آتش سوزی که منجر به نابودی بخش زیادی از منابع طبیعی شده است 80 درصد است . از مهمترین دلایل دیگر حریق در جنگل ها و مراتع ، افزایش دماست چرا که هر یک درجه افزایش دما 17 درصد نیاز آبی را افزایش می دهد که این موضوع با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک استان ، وضعیت را حساس تر می کند .
بطور کلی علل آتش سوزی ها را می توان به دو دسته :
- عوامل غیر انسانی یا طبیعی (صائقه و رعد و برق و . . . )
- عوامل انسانی یا غیر طبیعی ( عمدی و غیر عمدی )
دلایل عمدی شامل موارد زیر است :
- ایجاد فضا برای فعالیت های ساختمانی ، کشاورزی و دامپروری
- اختلافات قومی و محلی که منجر به آتش زدن جنگل می شود
- فعالیت اشرار و قاچاقچیان
- اقدام عمدی تعدادی از مردم که منافع آنها در تعارض با منابع طبیعی است
- تبدیل اراضی جنگلی به زراعت دیم از طریق آتش زدن درختان
دلایل غیر عمدی : خاموش نکردن آتش توسط رهگذران زمانی که به مقصد تفریح یا مسافرت صورت میگیرد .پرت کردن ته سیگار یا کبریت خاموش نشده در کنار جاده های مجاور جنگل و یا عبور موتور سیکلت ها و خروج جرقه از لوله اگزوز آنها در فصول خشک سال و یا انداختن قوطی کنسرو یا ته شیشه و بطری و انعکاس نور و ذره بینی شدن و رخ دادن آتش سوزی که از جمله دلایل غیر عمدی می باشند .
توجه : باید بدانیم که بیش از 95% آتش سوزیهای حادث شده در جنگلها و مراتع ما عامل انسانی دارد و چه بسا اکثر آنها غیر عمدی و در اثر بی احتیاطی و بی اطلاعی افراد ایجاد میگردد .
مراحل مختلف اطفا حریق.jpg)
- پیشگیری
- کشف
- اطفا حریق
- عملیات احیا
عملیات احیا :
- ارزیابی خسارات
- ارزیابی اقدامات انجام گرفته
- تعیین نیازهای کاربردی
- هماهنگی در احیا و بازسازی مناطق سوخته شده و خسارت دیده
- بررسی ادواری اثرات حریق
.JPG)
اصولا برای ایجاد آتش وجود سه عامل (اکسیژن ، گرما ، مواد سوختنی )عامل ضروری و اجتناب ناپذیر خواهد بود و نبود یکی از آنها مانع ایجاد آتش خواهد بود .اگر انسان بتواند یکی از آنها را حذف کند یعنی اینکه بر آتش غلبه کرده ایم .
از جمله عوامل دخیل در شدت آتش سوزی در جنگلها و مراتع عبارتند از :
- آب و هوا (در فصل تابستان و اوایل پائیز حریق بیشتر است )
- زمان آتش سوزی (شدت حریق در روز بیشتر از شب استکه علت آن رطوبت هوا میباشد ،رطوبت در شب بیشتر از روز است )
- میزان پوشش گیاهی (هرچقدر مقدار مئاد سوختنی مانند خرد چوب ، تکه های جدا شده از گیاهان و درختان خشک و علوفه بیشتر باشد خطر آتش سوزی بیشتر خواهد بود )
- رطوبت مواد سوختنی
- نوع و سرعت باد(هرچه شدت باد بیشتر باشد آتش سوزی بیشتر میشود همچنین بادهایی که از مناطق خشک می وزند باعث کاهش رطوبت منطقه شده و زمینه را برای حریق آماده تر میکند .)
- پستی و بلندیهای زمین (ارتفاع محل آتش سوزی از سطح دریا – شیب زمین –جهت دامنه ها در سرعت و شدت آتش سوزی موثر است همیشه شدت حریق در زمینهای بلند و ناهموار است آتش سوزی جنگلهای بالای کوه کمتر به پائین میرسد .اما آتش سوزی های دامنه ها به طف بالا سرایت میکند و علت این امر این است که هوا بر اثر گرم شدن به سمت بالا حرکت میکند .)
- انبوهی جنگل (با توجه به اینکه انبوهی جنگل باعث کند شدن سرعت باد است ، اما اتصال درختان به یکدیگر باعث کسترش آن است )
- نوع درختان جنگلی (شدت آتش سوزی در درختان سوزنی شکل بیشتر از درختان پهن برگ است به همین علت از درختان پهن برگ به عنوان آتش بر در بین درختانت دسوزنی برگ استفاده میشود .)
انواع آتش سوزی در جنگل :
- آتش سوزی های سطحی
- آتش سوزی تاجی
- آتش سوزی تنه ای
- آتش سوزی در داخل خاک (زیرزمینی)
آتش بر و انواع آن :
در هر منطقه از جنگل یا مرتع بین درختان یا پوشش گیاهی فاصله ای به صورت نوار و جاده ای بدون درخت و پوشش گیاهی ایجاد میکنند و یا نوارهایی از درختان پهن برگ که در جنگلهای سوزی برگ کاشته می شود . این نوار یا جاده را آتش بر می گویند .
انواع آتش بر :
آتش بر چند نوع است که هر نوع آن را با توجه به وضع منطقه باید قبل از وقوع آتش سوزی ایجاد کرد
- کاشت گونه هایی از درختان پهن برگ که مقاومت بیشتری در برابر آتش دارند
- احداث جاده علاوه بر سرعت و تسریع از نقل و انتقال افراد مانع سرایت آتش میشود
- پاک کردن کف جنگل از پوشش علفی خشک
- کندن گیاهان و علف های هرز از قسمتی از جنگل به طوری که خاک مشخص می شود
- قطح کردن ردیفی از درختان با فاصله استاندارد
وضعیت حوزه استحفاظی استان (بر اساس بلوک بندی حفاظتی صورت گرفته ، نام شهرستان ، منطقه و مساحت حوزه ) :
مناطق بحرانی :
فریدن (دره بید،حصور،غرغن،نماگرد)35.000 هکتار
فریدونشهر(سیبک،میدانک،سرداب،نهضتآباد،چغیورت،بزمه،قلعه سرخ،دهسور،مکیدن،وحدت آباد)120.000 هکتار
چادگان(پرمه،ده زرگران،چشمندگان،اصفهانک، چنار رود شمالی)48.000 هکتار
بوئین میاندشت(دره حوض،هلاغره،ماهورک ،باغمادی،بسینان، بلطاق ، ماربر،کرچ) هکتار 60.000
سمیرم(پادنا،چهار راه،وردشت)252.000 هکتار
مناطق نیمه بحرانی :
لنجان(چرمهین،باغبهادران،هاردنگ)20.000 هکتار
نطنز(بید هند،طامه،ابیانه)15.000 هکتار
خوانسار (سنگ سفید،دوشخراط،وادشت،دربند)40.000 هکتار
گلپایگان(عباس آباد،قرغن)40.000 هکتار
کاشان(ازناوه ، قمصر،برزک)150.000 هکتار
دهاقان(تودشک، دزج،دشتک )48.000 هکتار
برخوار و میمه( کانال پساب)1،000 هکتار
تيران و كرون(کرد سفلی ، کرد علیا، گنهران)20،000 هکتار
مناطق عادی: شهرضا - آران و بیدگل - اردستان - اصفهان- شاهین شهر و میمه - خور وبیابانک- نجف آباد- مبارکه- فلاورجان - نایین- خمینی شهر
بطور کلی راهکارهای کاهش آتش سوزی ها عبارتند از :
- مشارکت گرفتن از مردم برای حفاظت و حمایت جنگل ها و مراتع برای جلوگیری از آتش سوزی واطفاءحریق
.JPG)
- چرای در حد مجاز (بهترین راه حل )
- کاشت گونه های گیاهی مقاوم به آتش درآشکوب های مختلف جنگل به عنوان آتش بر سبز
- افزایش اعتبارات اجرایی برای مهار آتش و احداث آتش بر در سطح جنگلها (نوارهای پاک شده از علوفه خشک)
- یافتن نقاط بحرانی آتش سوزی در سطح عرصه های منابع طبیعی و ترمیم مناطق آسیب پذیر
- تشکیل و تاسیس مرکز ملی نظارت بر آتش سوزی در ایران و ستاد های اجرایی آن در استان ها
- پاک نگه داشتن آتش بر ها از علف های خشک یکساله
- اموزش در سه سطح
- آموزش کادر فنی و متخصص درگیر با مسایل آتش سوزی
- آموزش معلمین برای انتقال به دانش آموزان و آموزشیاران نهضت سواد آموزی و کادر نظامی برای انتقال به سربازان
- آموزش مردم عادی بخصوص چوپانان ، جنگل نشینان ، روستائیان و تذکر مجازات آتش سوزی های عمدی
- عملیات فنی مهندسی جنگل ومرتع
مواظبت و پایش عرصه های آتش گرفته برای احیاء دوباره از اهمیت بسزایی برخوردار است . این عمل موجب کوتاه کردن دست کسانی که برای تغییر کاربری، این عرصه ها را آتش میزنند نقش موثری دارد
از جمله نکات ایمنی قبل از وقوع حادثه :
- تشکیل و سازماندهی تشکل های مردمی اطفا حریق
- آشنایی با اداره های منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خود و پاسگاه های مستقر در محل زندگی خود
- نزدیک ترین راه های رسیدن به عرصه ها در نظر گرفته شود (جاده های حمل و نقل)
- شماره امداد جنگل و مرتع 1504را بخاطر بسپاریم
- فرزندان خود را با راه های پیشگیری از حریق آشنا کنیم
- تهیه وسایل و ادوات و آماده بودن آنها
- تهیه مخازن آب در مناطق بحرانی در زمان آتش سوزی
- گشت های شناسایی و مراقبت از آتش سوزی توسط افراد داوطلب در زمانهای بحرانی
- مشارکت در احداث برج های دیده بانی بررسی آتش سوزی
.JPG)
" با از بین رفتن درخت، بوته و چمن زار به جای نسیم خنک ،باد و طوفان ،گرد و غبار و ماسه های روان جایگزین میشود "
" از یک درخت 3 میلیون کبریت ساخته می شود و با یک کبریت 3 میلیون درخت میسوزد"
"ما طبیعت را از گذشتگان به ارث نبرده ایم بلکه از آیندگان به امانت گرفته ایم ،در حفظ این امانت بکوشیم "