محمد رضا مطبوع ریاحی
مسئول پروژه بیولوژیک آبخیزداری
مقدمه :
اجرای پروژه های آبخیزداری با توجه به شرایط هر منطقه در راستای دستیبابی به اهداف حفاظت از آب و خاک ، بهبود شرایط محیطی و کنترل فرسایش انجام می پذیرد ، یکی از مهمترین عوامل تخریب اراضی ایجاد فرسایش و تولید رسوب ، استفاده نادرست ازاراضی می باشد واصلاح کاربریها در جهت حفظ منابع آب و خاک می تواند نقش موثری در احیاء آبخیزها داشته باشد . در همین راستا معاونت آبخیزداری در برخی از مناطق استان با در نظر داشتن کلیه جوانب اراضی از لحاظ شرایط اقلیمی و مسایل حقوقی مربوط به اراضی با هماهنگی دستگاههای ذیربط اقدام به کشت بادام از گونه های مختلف و جایگزینی آن در دیمزارهای کم بازده نموده که نتایج چشمگیری داشته است.
سه گونه بادام :
-
بادام تلخ Amygdalus communis
-
بادام کوهی Amygdalus scoparia
-
ارژن Amygdalus orientalis
در مناطق مختلف بسته به پتانسیل آن مناطق کشت گردیده است .
گزارش ضمیمه شرحی است درخصوص این طرح بسیار موفق که می تواند هر ساله گسترش بیشتری داشته و باعث بهبودی شرایط آبخیزها و وضعیت اقتصادی آبخیزنشینان گردد.
در بخش اول به نحوه کاشت بادام معمولی یا تلخ می پردازیم :
بخش اول :
بادامکاری دیم با گونه Amygdalus communis در استان اصفهان :
معاونت آبخیزداری استان از سال 76 به صورت تدریجی وارد انجام طرحهای بادامکاری دیم گردید . در ابتدا قطعه های یک تا دو هکتاری در مناطق مختلف در حوزه سد زاینده رود مشخص گردید و در کنار اجرای طرحهای علوفه کاری و کپه کاری و ... این طرح بصورت آزمایشی به اجرا درآمد .
البته در محلهایی که تعیین گردید قبلاً گونه های قدیمی بادام وجود داشته که این خود الگویی مناسب جهت انجام کار بود . بعنوان مثال در اراضی روستای علیمرب چادگان در سال 71 کاشت نهال بادام بصورت دیم در بالادستها انجام گرفته بود که هم اکنون هر نهال حدود 15 تا 18 کیلو محصول می دهد همین مسئله ما را در مسیر اهدافمان بیشتر امیدوار میکرد .
.jpg)
البته با توجه به بازدیدهایی که از دیگر استانها داشتیم بهتر دیدیدم که اگر بجای نهال از بذراستفاده شود و گیاه از همان ابتدای جوانه زنی به آب و هوا واقلیم منطقه سازش پیدا کند موفقتر خواهیم بود.
امروزه پس از گذشت 13 سال درنقاط مختلف به وسعت حدود 5000 هکتار این طرح به انجام رسیده که شاخص ترین آن منطقه ای به وسعت 400 هکتار در روستای علیمرب و کلبعلی چادگان می باشد که امیدواریم با تصویب اعتبارات بیشتر در این زمینه بتوانیم کار را به نحو مطلوب ادامه دهیم .
.jpg)
بادام : بادام با نام علمی Amygdalus – commumis و از خانواده Rosaceae می باشد . گونه اصلی که اسکلت بندی اصلی طرح را تشکیل می دهد بادام است بادام نیز دارای زنده مانی زیاد ولی نه باندازه گردو است.
بادام درمناطق مستعد از سال پنجم شرع به باردهی کرده و تا حدود 40 تا 50 سالگی بار می دهد حداکثر باروری بادام از سال 15 شروع و تا 30 سالگی به اوج خود رسیده و از آن ببعد تقریباً ثابت می ماند.
بادام یکی از اقلام صادراتی محسوب شده ، لذا در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه مسئولین و باغداران قرار دارد و به کشت و توسعه آن می پردازند در شرایط مناسب و نگهداری خوب از یک هکتار بادام حدود 5/4 تن بذر بادام بدست میاید و در شرایط متوسط این میزان حدود 2 تن برآورد می گردد ناگفته نماند که بادام تولید چوب صنعتی ندارد و چوب آن پس از بهره برداری بمصرف سوخت و ذغال گیری میرسد .
بادام درختی است که نیاز آبی کمی دارد و پس از استقرار با حداقل میزان آبی سازگاری دارد لذا، در مناطق خشک و نیمه خشک بیشتر به کاشت آن اقدام می کنند.
بادام درختی است دوستدار اراضی خشک با زهکشی خوب زیرا در مناطق مرطوب که آب سطح الارض بالا باشد درختان بادام از بین میروند.
گلهای بادام های معمولی همه ساله دچار سرمازدگی دیررس بهاره می شوند ، لذا پیشنهاد می گردد در این طرح از رقم های دیرگل استفاده شود.
جدول نیازمندیهای درخت بادام
|
ردیف |
عوامل نیاز |
توضیحات |
|
1 |
ارتفاع از سطح دریا |
محدودیت ندارد |
|
2 |
خاک تا 40 درصد |
متوسط تا سبک ، دارای شوری کم ، عمیق تا نیمه عمیق ، pH 5/6 تا 8- ، زهکشی خوب ، قابلیت نگهداری آب خوب ، آب مقاوم به آهک حداکثر |
|
3 |
درجه حرارت |
حداقل درجه حرارت قابل تحمل 32- درجه سانتی گراد و حداکثر 42 درجه سانتی گراد |
|
4 |
سرما |
گلها و میوه های نارس آن درا ثر سرمای ناگهانی صدمه می بینند
( تغییر ناگهانی درجه حرارت ) |
|
5 |
نور |
نورپسند ( جمع واحد حرارتی 2000 تا 40000 درجه ) |
|
6 |
باد |
محدودیت چندانی ندارد |
|
7 |
آب |
دارای نیاز آبی ، ولی مقاوم به کم آبی
( میزان بارندگی بیش از 250 میلیمتر با پراکنش مناسب برای کشت دیم ) |
|
8 |
حاصلخیزی خاک |
خاکهای دارای حاصلخیزی متوسط تا خوب |
|
9 |
نوع سنگ مادری |
آهکی |
|
10 |
محدودیت ها |
بالابودن آب زیرزمینی ، گچ ، اسیدی بودن خاک |
شرایط کاشت :
1- آب و هوا
آب وهوای یک ناحیه نتیجه وجود عواملی نظیر عرض جغرافیایی ، ارتفاع از سطح دریا ، وجود آبهای سطح الارض ، رطوبت و بارندگی می باشد.
ایران از نظر پراکندگی باران به سه ناحیه مشخص و متمایز تقسیم می شود.
-
ناحیه خشک . این ناحیه که قسمت اعظم مساحت کشور را دربر می گیرد بارندگی سالانه از 30 تا 250 میلیمتر می باشد.
-
ناحیه نیمه خشک . شامل نواحی کوهستانی شمال و غرب و جنوب غربی است که از 1000-300 میلی متر بارش سالانه برخوردار است .این ناحیه حد میانی بین ناحیه خشک و مرطوب می باشد و دوره یخبندان بیش از 100 روز درسال است .
-
ناحیه مرطوب . بارندگی سالانه 2500-600 میلیمتر است بیشتر بارندگی در فصول سرد سال و اوایل بهار است.
مقاومت به خشکی و سرمای زیاد درخت بادام باعث شده در مناطقی که دارای بهار و تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای معتدل یا نسبتاً سرد و پرباران ، پاییزهای کوتاه مدت هستند بنحوی رشد می کند یکی از خطرات آن سرمای دیررس بهاره می باشد که باعث از بین رفتن گلها می شود . در مناطق دارای سرمای بهاره مناطق شیب های جنوبی و شرقی ترجیح داده می شود . هر قدر جوانه ها متورم و سنگین تر باشند قدرت مقاومت کمتری را نسبت به سرما از خود نشان می دهند این تحمل برای جوانه های بسته در مرحله خواب تا 20- و در مراحل اولیه رویت گلها تا سرمای 3- و 4- درجه سانتی گراد و درخاتمه دروه گل تا 2- درجه سا نتی گراد می باشد ولی میوه های جوان خیلی حساس بوده با سرمای کمتراز 5- درجه ممکن است از بین بروند مقاومت واریزهای بومی بیشتر از خارجی است.
برای شکستن دوره خواب و شروع فعالیت حیاتی خود در بهار نیاز به سرمای کمتر از 7 درجه در طول 100-500 ساعت در طول زمستان می باشد.
2- اراضی مناسب :
عواملی نظیر عمق ، بافت خاک و موقعیت عرصه از نظر سرما های دیررس بهاره ، میزان بارندگی و توزیع فصلی آن ، درجه حرارت ، بادهای شدید موسمی درزمان گلدهی ، رطوبت نسبی ، ارتفاع از سطح دریا ، وضعیت زهکشی ، شیب و جهت زمین ، حاصلخیزی خاک ، pH خاک (5/7-6) در انتخاب محل برای کاشت بادام دخالت دارند در مرغزارهای وسیع ، کف رودخانه ها ، فرورفتگیهای کوچک و بزرگ که سرما و یخبندان شدید دارند. بالای تپه ها مناسب کشت بادام نمی باشد.
درخت بادام یکی از مقاومترین درختان مثمره نسبت به خشکی بوده و دارای ریشه های عمیق ونفوذ کننده می باشد.
3- خاک مناسب:
خاک مناسب توسط عوامل و پدیده های جوی موثر بر مواد معدنی و آلی و ازنتیجه فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی و فعل و انفعالات بیولوژیکی گیاهان بوجود میاید که مواد تشکیل دهنده آن مواد آلی ، هوا ، آب ، میکروارگانیسم ها ، مواد معدنی حاصل از تجزیه سنگهای مادریست می باشد منابع غذایی آن از منبع آلی ومعدنی در خاک تامین می گردد . که فراوانی آن بستگی به وضعیت شیمیایی خاک دارد .
عامل محدوده کننده در ریشه درختان عامل فیزیکی خاک می باشد نه عوامل شیمیایی خاک ، درخت بادام طالب خاکهایی با بافت سبک شنی ، شنی لومی ، لومی شنی می باشدکه زهکشی در آنها به آسانی و بطور طبیعی صورت می گیرد .
بادام ازخاکهایی با بافت سنگین گریزان است. همچنین بادام از رطوبت نیز گریزان بوده و در اراضی مرطوب با تجمع آب با کندی رشد ، کاهش محصول و کوتاهی عمر مواجه می گردد ، بادام در مقابل شوری خاک مقاومت چندانی نداشته و یکی از کم مقاومترین درختان مثمر نسبت به شوری خاک بیشمار می رود .
-
اقلیم :
از نظر پرورش درختان میوه ایران را می توان به 5 اقلیم تقسیم بندی کرد.
اقلیم سردسیری ،نیمه سردسیری خشک ، نیمه گرمسیری ساحلی و جلگه های خاص داخلی در شمال و جنوب اقلیم گرمسیری و خشک واقلیم گرمسیری مرطوب
اقلیم سردسیری شامل آندسته از کوهستانها و دشتهایی است با ارتفاع متوسط بین 1000 تا 2500 متر از شمال تا جنوب کشور را در برمیگیرد و هر قدر به جنوب نزدیکتر می شود در مناطق مرتفعتری قرار می گیرد که برای کشت درخت بادام مناسبتر می باشد . منطقه جنوب مرکزی شامل اطراف اصفهان ، گلپایگان ، خوانسار ، شهرضا ، نطنز ، سمیرم و شهرکرد و کوهستانهای یزد می باشد.
آب مورد نیاز :
نیاز آبی گیاهان بسته به آب وهوا ، نوع گیاه و دوره های مختلف رشد تغییر می کند ، تغییرات مربوط به عنوان جوی از قبیل درجه حرارت ، بارندگیها ، باد ، رطوبت نسبی از سالی به سال دیگر قابل ملاحظه است . هر قدر بافت خاک سبکتر و ساختمان و ثبات آن نامساعدتر باشد میزان آب آبیاری در هر نوبت کمتر بوده والزاماً باید آبیاری با تواتر بیشتر صورت گیرد و در دوره های گرم فاصله آبیاری کمتر است . میزان آب آبیاری در هر نوبت کمیتی است مستقل از نفوذپذیری و درجه حرارت و تحت تاثیر عوامل آب و هوا قرار دارد. و مقدار آبی است که بصورت تبخیر وتعرق از سطح خاک و تعرق از منطقه تحت کشت خارج می گردد ، تبخیر و تعرق پتانسیل حداکثر آبی است که می تواند از خاک وگیاه خارج شود در صورتیکه هیچگونه کمبود آب وجود نداشته است . میزان نیاز آبی بادام بین 500-600 لیتر برای هر اصله نهال می باشد ( باغات آبی ) کاشت درمناطقی که بارندگی سالانه 500-300 میلیمتر می باشند با انجام عملیات ساده ذخیره سازی نزولات آسمانی بمنظور افزایش رطوبت خاک امکان پذیر می باشد . ولی در نواحی با بارندگی کمتر از 250 میلیمتر کاشت بادام با آب آبیاری می باشد.
درختان بادام که درنواحی خشک کشت گردیده اند برای سهولت رشد و نموشان تا سن 5 سالگی نیاز به آبیاری مداوم با پریود 12-6 روز در فصل رویش دارند و از 5 سالگی به بعد هر 18 روز یکبار به آبیاری نیاز دارند در باغاتی که بافت خاک آنها سبک است . در زمان گلدهی هر 24 روز یکبار ولی اگر بافت خاک رسی باشد فاصله بین آبیاری بیشتر است.
در خاکهای رسی بهتر است در زمان شکوفا شدن گلها از آبیاری خودداری گردد زیرا در این شرایط ریشه های درخت بعلت محروم ماندن از هوا دچا رناراحتی یا کمبود تبادلات گازی شده و سبب ریزش بیش از حد گلها می شود . میزان آب آبیاری با توجه به مشخصات گیاه ، عمق ریشه دوانی ، نوع خاک و آب وهوا مشخص می گردد . درخت بادام تا حداکثر 4 گرم در لیتر کلروسدیم در آب آبیاری را می تواند تحمل نماید اگر مقدار نمک در آب کمتراز 5/0 گرم در لیتر باشد کیفیت آن خوب است .
روش کاشت معاونت آبخیزداری استان :
مناطق جهت اجرای طرح در نظر گرفته می شود که دیمزار رها شده و تخریب شده باشند که این اراضی هم مستثنیات و هم ملی می باشد . و دارای شیب و فرسایش نیز می باشند چرا که از اهداف مهم آبخیزداری حفظ آب و خاک می باشدکه بااجرای این طرح به این مهم می رسیم . البته اراضی مستثنیات پس از بررسی و شناسایی و تایید برای کار ، مالک و مجری به بانک معرفی می گردد تا از تسهیلات استفاده نماید و در مورد اراضی ملی این که اگر آبخیزداری تشخیص دهد که منطقه ای دارای فرسایش می باشد و نیا زبه اجرای طرح می باشد کار انجام می گیرد و در صورتیکه متقاضیانی بخواهند از این پروژه حفاظت نمایند با راهکارهایی که پیش بینی شده اخیراً نیز تحت عنوان کاشت بادام در اراضی شیبدارمطرح گردیده است مراقبت و نگهداری به مردم داده می شود و در ازای آن بهره برداری آن نیز به آنان داده می شود . که این کار خیلی بهتر از اجرای طرح طوبی می باشد که در ابتدا اراضی واگذار میشد و اگر مجری طرح را اجرا نمی کرد پس گرفتن زمین با مشکل مواجه بود ، لذا با توجه به اینکه مشارکت مردم در اجرای پروژه ها امری بدیهی و لازم است . لذا جهت جلوگیری از زمینخواری نیز لازم است که عنوان واگذاری از پروژه ها حذف گردد و فقط به لفظ بهره برداری اکتفا کرد . در این صورت کسانی که واقعاً بهره بردار باشند وارد عرصه کار می شوند. لازم به توضیح است که کاشت بادام در استان اصفهان در پروژه های آبخیزداری به صورت بذرکاری و رژیم آبیاری به طریقه دیم می باشد.
عملیات کاشت :
در استان تاکنون به دو روش کاشت صورت گرفته 1- کاشت در روی خطوط بانکت 2- کاشت در چاله های احداثی در عرصه
از نمونه های کاشت در روی خطوط بانکت، در منطقه صادقیه فریدونشهر میباشد که 50 هکتار از اراضی جهت کنترل هرز آبها و فرسایش شیاری در آن بانکت احداث گردیده که روی خطوط به فاصله 5 متر از یکدیگر بذر بادام کاشت گردیده و هم اکنون باغ دیم به نحو زیبایی احداث گردیده است و هرنهال 3 تا 4 کیلو محصول میدهد.
از نمونه های کاشت در سطح عرصه با ا حداث گوده در منطقه علیعرب چادگان می باشد که با فواصل5×5 متر در حدود 400 گوده در هکتاراحداث و بذر در گود کاشته می شود.
1- آماده کردن زمین :
- زمین براساس خطوط تراز آماده و نقشه کاشت پیاده می گردد.
- گودبرداری با بیل مکانیکی به ابعاد 1×1×1 متر
- تراکم کاشت ( حدود 100 تا 400 اصله در هکتار با توجه به وضعیت خاک )
- لازم به ذکر است که نحوه گودبرداری باید بصورتی باشد که خاک تحت الارض که در اکثر نقاط استان آهکی می باشد توسط بیل کنده خواهدشد. و بصورت هلالی درجلو گود ریخته می شود و خاک سطح الارض که ابتدا یکی دو پاکت بیل، آنرا به کناری زده با خاک سطح الارض اطراف گود به داخل ریخته می شود . لازم به ذکر است باتوجه به تجربیاتی که بدست آمده در وسط گوده خاک بطوری ریخته شود که آب که در گود جمع می شود روی بذر را نگیرد که از سله بستن جلوگیری شود.
چاله ها باید همپوشانی داشته باشد بشکل لوزی طراحی شود که تمام هرزآبها منطقه کنترل گردد.
اگر هنگام پر کردن گوده مقداری کود حیوانی و سوپر جاذبه ها در ته گود ریخته شد نفوذپذیری خاک افزایش می یابد . در چاله کاشت 250 تا 500 گرم کودکامل (N.K.P) بهمراه کود دامی 20 تا 12 کیلوگرم ریخته می شود .
2- زمان کاشت :
- در اواخر پاییز قبل از بارشهای زمستان باید انجام گردد تابذور سرمای مناسب جهت شکستن پوسته را ببنند ( استرافیته )
- بذور قبل از کاشت با سموم قارچکش ضدعفونی گردد
- در هر گود سه بذر گذاشته می شود ( با فاصله 20 سانتی متر از یکدیگر) برای اینکه ممکن است در بهار پس از جوانه زدن بعضی از بذور توسط آفات و بیماریها و ... از بین بروند ، لذا جهت اطمینان که حداقل یک بذر سالم بماند و سبز شود به این نحو کار انجام می گیرد که البته در هر گود باید فقط یک نهال داشته باشیم و در صورتی که هر سه بذر سبز شدند دو تای آها باید حذف گردد . تا مشکل رطوبتی در آینده پیش نیاید .
- عمق کاشت 3 تا 5 برابر طول بذر می باشد اگر بذردر سطح باشد توسط باد ، موش و ... در سطح خاک قرار می گیرد و از بین می رود و اگر هم زیاد در عمق قرارگیرد سبز نخواهد شد ، لذا عمق مناسب کاشت دقیقاً باید رعایت گردد.
مناطق مورد کاشت :
در مناطقی که بارندگی از 300 میلیمتر به بالا می باشد کار انجام گرفته است مناطقی چون فریدونشهر ، سمیرم ، چادگان، فریدن ، گلپایگان ، بخشی از لنجان ، رطوبت نسبی در این مناطق 30 تا 40 درصد است وارتفاع از سطح دریا از 2000 تا 2500 متر می باشد . EC خاک نیز دراین مناطق حداکثر 4 می باشد . و نیاز سرمایی بادام هم که بین 100 تا 400 ساعت دمای کمتر از 7- درجه می باشد را این مناطق دارا می باشد.
عملیات داشت :
-
مبارزه با کرم طوقه خوار : که در بهار پس از سبز شدن دراطراف طوقه فعایت می کند و باعث از بین رفتن گیاه می شود که برای مبارزه باید سم سوین با کاه و کلش مخلوط در اطراف طوقه ریخته شود.
-
سمپاشی و مبارزه با آفات: از جمله شته از سال دوم انجام می گیرد ، در سالهای بعد در صورتیکه سوسک چوبخوار مشاهده شد شاخه ها باید قطع گردند و سوزانده شوند .
-
هرس: از سال سوم برروی تنه نهالها باید شاخه زنی انجام گیرد به صورتی که نهال یک تنه باشند و شاخه های فرعی و پاجوشها حذف گردند این هرس را هرس فرم گویند که تا زمانی که نهال تیپ ایده آل را پیدا کند باید انجام گیرد . شاخه زنی در پاییز و در بهار بعنوان هرس سبز انجام می گیرد تا ارتفاع 60 سانتی متری هیچ شاخه فرعی نباید جود داشته باشد.
-
پیوند : در سال دوم پیوندک را از درختان سالم و از شاخه های گل یا میوه دهنده یکساله درختان که کاملاً رسیده باشند انتخاب می کنند که هم قطر پایه باشد که پیوندک را از وسط این شاخه ها که دارای جوانه های جوان و قوی می باشد. جدا و در پاییز سال اول یا خرداد یا تیرماه سال دوم کشت و درقسمت تنه رو به شمال در ارتفاع 20-25 سانتی متری زمین پیوند می زنند . نهالی که در بهار پیوندبه روی آن انجامشده از 10 سانتی متری بالای پیوند سرشکن نموده تا جریان شیره و هورمون گیاهی مختل شده و سبب تحریک پیوند گردد، محل سرشکن شده با چسب پیوند برای جلوگیری از امراض و آفات پوشیده می شود .
دو نوع پیوند زده می شود یکی پیوند شکمی که بصورت T می باشد و دیگری پیوند لوله ای که در سال دوم زده می شود.
کوددهی : از سال سوم کوددهی شروع می شود و یکسال درمیان باید اجرا گردد . بهترین نحوه کوددهی مخلوط کود حیوانی پوسیده و شیمیایی می باشد.
جهت هر نهال در سال سوم 5 کیلوکود حیوانی و100 گرم کود ازته و 100 گرم کود فسفر 50 گرم کود تپاس به خاک داده می شود و پاکتی انجام می گردد این عملیات در پاییز انجام می گیردد . البته کود ازته را در بهار هم قبل از بارندگی می توان به زمین داد .
در سالهای پنجم به بعد میزان کود افزایش می یابد . که با نظر کارشناسان میزان آن تعیین می گردد.
وجین علفهای هرز :
در چاله های کاشت هیچگونه گیاهی غیراز بادام نباید وجود داشته باشد و کلیه علفها بایدحذف گردند و البته جهت جلوگیری ازهدر رفت رطوبت ، علفهای کنده شده در اطراف طوقه و به دور تنه پیچانده شوند .
قیم :
در بعضی مناطقی که بادخیز می باشد . لازم است در کنار نهالها قیم گذاشته شود تا از خسارت وارده توسط باد در امان باشند.
حذف نهالهای اضافی:
در هر گود باید یک نهال وجود داشته باشد و نهالهای اضافه باید حذف گردند بصورتیکه به ریشه نهال اصلی خسارت وارد نیاید.
شخم :
در اراضی که مالکیت شخصی دارند یعنی مستثنیات می باشد شخم عمق در بین خطوط می تواند به افزایش ذخیره رطوبت کمک نماید . در اراضی شخم خورده آب باران خیلی بیشتر و سریعتر در زمین فرو میرود و ذخیره می گردد ولی اگر اراضی ملی باشد و هنوز وضعیت واگذاری آن مشخص نباشد فقط داخل گودها و اطراف نهالها را باید پاکنی کرد و از شخم زدن عرصه که دارای پوشش گیاهی می باشد خودداری کرد .
جلوگیری از خسارت خرگوش:
خرگوشها و سنجابها بیشتر به قسمت هوایی گیاه حمله ور می شوند و در زمستانها با جویدن پوست تنه درختان وقطع رابطه شاخ و برگ با ریشه، باعث مرگ آنها می شود که باید اطراف ساقه وشاخه را بوسیله گونی ، کلش و مواد شیمایی بدبو محافظت کرد .
عملیات برداشت:
با توجه به سال شروع اجرای این پروژه ( کاشت بادام تلخ با بذر ) هم اکنون نهالها در بسیاری نقاط به باردهی رسیده اند . در شرایط عادی نهالها از سال ششم به باردهی میرسند که این امر در استان محقق گردیده است . هر نهال در سال اول باردهی حدود یک کیلو محصول می دهد که البته نهالهائی که 12 ساله می باشند در منطقه علیعرب چادگان هر کدام 15 تا 18 کیلو محصول میدهند . لازم به ذکرا ست در مناطقی که میزان متوسط بارندگی سالیانه از 400 میلیمتر بیشتر باشد فواصل گودها 5×5 متر در نظر گرفته می شود که حدود 400 نهال در هکتارموجود می باشد . که اگر میزان محصول هر نهال را در سال پانزدهم 10 کیلو در نظر بگیریم 4 تن در هکتار برداشت داریم که با توجه به نرخ محصول که امروزه 5000 تومان می باشد درآمدی حدود 20 میلیون تومان خواهدداشت که این رقم بسته به فواصل کاشت و تعداد نهال در گوده و مراقبهای لازم و اجرای صحیح عملیات باغبانی متفاوت می باشد.
البته با توجه به جدول برآورد هزینه برای یک هکتار باغ دیم تعداد 200 اصله در نظر گرفته شده یعنی فواصل 7×7 که این برای مناطقی است که نزولات کمتر داشته باشند . که میزان محصول و توجیه اقتصادی ارقامش متفاوت خواهد بود.
ضمن آنکه در این گزارش هدف ارائه پروژه های اجرا شده می باشد وتوجیه اقتصادی به اختصار شرح داده شده ودر غیر اینصورت باید جداول هزینه های نگهداری و مراقبت و کارکنان طرح نیز ارائه می گردید که فعلاً قصدمان سال اول اجرای طرح بوده و تماماً تجربی است .
جدول شماره 1- هزینه احداث یک هکتار باغ دیم
ارقام به هزار ریال
|
ردیف |
شرح عملیات |
حجم عملیات |
واحد |
ارزش واحد |
ارزش کل |
|
1 |
آماده سازی زمین و پیاده کردن نقشه کاشت |
2 |
نفر |
150 |
300 |
|
2 |
گودبرداری |
200 |
گوده |
10 |
2000 |
|
3 |
خرید کود
حیوانی و حمل |
5/2 |
تن |
300 |
750 |
|
4 |
خرید وحمل کودشیمیایی |
150-50 |
کیلوگرم |
6/0 |
90 |
|
5 |
خرید بذر |
5 |
کیلوگرم |
40 |
200 |
|
6 |
مخلوط کردن خاک و کود وکاشت بذر |
200 |
گود |
2 |
400 |
|
7 |
متفرقه
(5% کل هزینه) |
- |
- |
- |
187 |
|
جمع |
3927 |
جدول تولید و درآمد
به هزار ریال
|
سال |
واحد |
قیمت
(ریال) |
تولیدیک اصله (کیلو) |
تعداداصله غرس شده |
قیمت کل |
|
پنجم |
کیلوگرم |
20000 |
5/0 |
200 |
2000 |
|
ششم |
کیلوگرم |
20000 |
5/0 |
200 |
2000 |
|
هفتم |
کیلوگرم |
22000 |
1 |
200 |
4400 |
|
هشتم |
کیلوگرم |
22000 |
1 |
200 |
4400 |
|
نهم |
کیلوگرم |
24000 |
5/1 |
200 |
7200 |
|
دهم |
کیلوگرم |
24000 |
5/1 |
200 |
7200 |
|
یازدهم |
کیلوگرم |
25000 |
2 |
200 |
10000 |
|
دوازدهم |
کیلوگرم |
25000 |
2 |
200 |
10000 |
|
سیزدهم |
کیلوگرم |
26000 |
5 |
200 |
26000 |
|
چهاردهم |
کیلوگرم |
27000 |
7 |
200 |
37800 |
|
پانزدهم |
کیلوگرم |
28000 |
10 |
200 |
56000 |
لازم به ذکر است براورد قیمتها بر اساس سال 87 میباشد لذا هر ساله با توجه به میزان تورم درصدی افزایش مییابد
.jpg)
.jpg)
تصویر شماره 1- گونه بادام آمارا- چادگان
بخــش دوم :
مشخصات ارژن Amygdulus Lycioides
A . Orientalis
درختچه های کوچک تا حدود یک متر ، دارای خار فراوان شاخه های جوان بدون کرک متمایل به قهوه ای ، شاخه های سال قبل خاکستری متمایل به سفید ، برگها خطی به نیزه ای ، گل چسبیده به ساقه ، میوه تخم مرغی ، پوشیده از کرکهای مخملی ، فصل گلدهی اوایل بهار ، دارای دو زیر گونه می باشد . در ترکیه و ایران انتشار دارد در ایران خاص منطقه ایرانی ، تورانی است . در استانهای استان آذربایجان ، مازنداران ، گیلان ، کردستان ، کرمانشاه ، لرستان ، لنجان ، بلوچستان ، فارس ، کرمان بیشتر در ارتفاع 2400 متر تا 2500 متر از سطح دریا دیده می شود.
این گونه بخاطر وضعیت خاصی که دارد می تواند برای جلوگیری از فرسایش خاک در ارتفاعات بصورت مستقیم بذر در زمین کاشت گردد.
کاشت ارزن Amygdalus Orientalis
زمان کاشت :
در پائیز قبل از سرمای زمستان کاشت انجام می گیرد .
نحوه کاشت :
روی خطوط بانکت به فاصله هر 3 متر و تعداد 2 بذر در چاله احداثی کشت می گردد.
مناطق مورد کاشت :
در مناطقی از استان اصفهان مانند بخش سیلاب دامنه فریدن ، اطراف سد زاینده رود ، روستای خمسلو فریدونشهر ، کاشت گردیده است .
مراحل داشت :
درمناطقی که این پروژه انجام می گیرد فقط باید بمدت 5 سال قرق انجام گیرد . البته مبارزه با آفات و بیماریها در صورت بروز باید انجام گیرد .
برداشت :
باردهی از سال ششم شروع می شود و حدود یک کیلوگرم محصول می دهد در حوزه سد زاینده رود درختچه های 15 ساله هرکدام حدود 20 کیلو بذر میدهند که با توجه به قیمت هر کیلو 40000 ریال اگر آبخیزنشینان نستب به جمع آوری بذور اقدام کنند درآمد خوبی نصیبشان می گردد که یکی از اهداف مهم آبخیزداری بهبود وضع اقتصادی مردم می باشد . ضمن آنکه تولید ، اشتغال ، فضای سبز ، و در نهایت حفظ آب و خاک را نیز خواهیم داشت .اگر تعداد در هکتار را 100 اصله فرض کنیم و در سال پانزدهم هر نهال 10 کیلو بار دهی داشته باشد کل محصول 1500 کیلو می گردد که با توجه به قیمت هر کیلو 10000 ریال درآمدی حدود 40000000 ریال خواهیم داشت . محصول این گیاه جهت روغن گیری و موارد دیگر توسط شرکتهای دست اندرکار خریداری می گردد . ( تعداد اصله در هکتار براساس کاشت با فاصله 3 متری روی خطوط بانکت با فواصل خطوط 30 متری بانکت در نظر گرفته شده که اگر درکل عرصه کشت انجام گیرد تعداد بین 500-900 اصله در هکتار می تواند باشد . )
.jpg)
.jpg)
تصویر شماره 2- گونه بادام ارژن- چادگان-فریدن
بخــش سوم :
خلاصه اطلاعاتی در مورد بادامک یا بادام کوهی Amygdalus Scoparia
بصورت درختچه ای و درختی که ارتفاع آن تا 6 متر هم میرسد ، بدون خار ، شاخه های جوان سبز بدون کرک ، شاخه های سال قبل نیز سبز ، برگها نیزه ای باریک یا قاشقی باریک ، گل درشت به قطر 25 میلیمتر ، میوه تخم مرغی ، فصل گلدهی اواخر زمستان و اوایل بهار ،درایران و آسیای مرکزی انتشار دارد . و خاص منطقه ایرانی ، تورانی است .
در استانهای فارس ، اصفهان ، هرمزگان ، کرمان ، بلوچستان، خراسان ، تهران ، مرکزی ، یزد ، چهارمحال و بختیاری ، کهگیلویه ، خوزستان ، بیشتر درارتفاع 600 متر تا 2500 متر از سطح دریا دیده می شود . این گونه بخاطر پراکنش وتراکم نسبتاً زیاد و ایجاد جوامع پراکنده به تنهایی یا همراه بنه از اهیمت ویژه ای برخوردار است در چندسال اخیر جهت احیاء پوشش گیاهی بیشتر از سایر گونه ها مورد کاشت قرار می گیرد این گونه چندان ارزش مرتعی ندارد و در زیراشکوب آن نیز گیاهان کمتری می روید و اهمیت آن بیشتر در حفاظت خاک و ایجاد فضای سبز و تولید بادام است . و بنظر میرسد یکی از کم توقع ترین درختان و درختچه هاست.
بارندگی از 150 تا 200 میلمتر رشد می کند . بذر آن در روغن گیری و آجیل استفاده می شود.
عملیات کاشت :
در اراضی شیبداری که بانکت احداث گردیده است برروی خطوط بانکت کاشت انجام می گیرد بفاصله 3 متری چاله هایی حفر می گردد و سه بذر داخل هر چاله ریخته می شود زمان کاشت پائیز می باشد . بذور یا قار چکش ضدعفونی می گردند .
کاشت در عرصه هم مانند کاشت بادام تلخ می تواند انجام گیرد که با توجه به اینکه خاک دست خورده می شود زمینه برای رشد بهتر فراهم می گردد در منطقه جلال آباد نجف آباد به این صورت کشت شده که بسیار موفق بوده ایم . یعنی با بیل مکانیکی گودهایی به ابعاد 1×1×1 متر احداث می گردد.
عملیات داشت :
در بعضی مناطق مشاهده شده که پس از سال اول که بذور رشد کردند و به 20 سانتی متری رسیدند خرگوش خسارت وارد می نماید که لازم است خار و خاشاک درا طراف درختچه ها قرار داد و یا از هر راه مبارزه دیگر استفاده نمود.
همچنین مبارزه با آفات و بیماریها نیز مدنظر می باشد که در سال گذشته در منطقه مبارکه اصفهان بیماری قارچی مشاهده شدکه باعث خشکیدگی نهالها گردیده است که باید با قارچکش سمپاشی گردد.
برداشت :
کاشت این درختچه ها هم علاه بر تولید بذر ، اشتغال و بهبود وضع اقتصادی مردم و حفظ آب و خاک را بهمراه خواهد داشت درختچه ها از سال ششم به باردهی میرسند و هر درختچه از 5/0 کیلو شروع می شود .
در منطقه خور و بیابانک درختچه هایی از قدیم به ارتفاع 4-5 متر وجود دارند که هر کدام 30 کیلو باردهی دارند که در پروژه های آبخیزداری نیز بامراقبت و نگهداری می توانیم رشد این درختچه ها را به اندازه مورد نظر برسانیم واگر افراد منطقه نسبت به جمع آوری بذر اقدام نمایند سود قابل توجهی عاید می گردد.
با برآوردی که می گردد از درختچه 15 ساله 10 کیلو محصول بدست میآید که با توجه به قیمت هر کیلو 40000 ریال و با تعداد 100 درختچه در هکتار مبلغی معادل 40000000 ریال بدست میآید . ( البته تعداد 100 اصله درروی بانکتها در نظر گرفته شده اگردر کل عرصه کاشت انجام گیرد تعداد 800-900 اصله با فواصل 3 متری می تواند کشت گردد )
پیشنهاد :
آشنایی افراد بومی مناطق، با سودآوری و اثرات کاشت این نهالها امری ضروری است که وظیفه همه ادارات بخصوص ترویج و مشارکت مردمی می باشد . آبخیزنشینان باید بدانند که نگهداری و محافظت ار عرصه به نفع آنان است وادارات منابع طبیعی نیز تضمین خرید بذور را به آنان بدهند . و پس از خرید از ساکنین حوزه در پروژه های دیگر مورد استفاده قرار دهند و این راهکار خیلی بهتر از آنستکه هر ساله از شرکتهای مختلف بذر خریداری گردد.
این امر می تواند از شخم زدن عرصه ها و هم از چرای بی رویه و از بین بردن گیاهان خودبخود جلوگیری نماید.
.jpg)
.jpg)
تصاویر شماره 3- گونه بادام اسکوپاریا- تیران و کرون
جدول آمار کاشت انواع بادام اسکوپاریاوارژن
|
ردیف |
نوع گونه |
محل اجرا |
مساحت (هکتار) |
|
1 |
اسکوپاریا |
گلپایگان |
180 |
|
2 |
اسکوپاریا |
لنجان |
500 |
|
3 |
اسکوپاریا |
اصفهان |
1000 |
|
4 |
اسکوپاریا |
تیران وکرون |
120 |
|
5 |
ارژن واسکوپاریا |
نجف آباد |
100 |
|
6 |
اسکوپاریا |
اردستان |
260 |
|
7 |
اسکوپاریا |
مبارکه |
800 |
|
8 |
اسکوپاریا |
سمیرم |
75 |
|
9 |
ارژن |
سمیرم |
75 |
|
10 |
اسکوپاریا |
دهاقان |
300 |
|
11 |
ارژن |
چادگان |
100 |
|
12 |
اسکوپاریا |
آران و بیدگل |
35 |
|
13 |
اسکوپاریا |
کاشان |
1300 |
|
14 |
اسکوپاریا |
نطنز |
135 |
|
15 |
اسکوپاریا |
نائین |
50 |
|
16 |
اسکوپاریا |
برخوار و میمه |
770 |
|
17 |
اسکوپاریا |
شهرضا |
700 |
|
جمع کل |
6500 |
جمع کاشت اسکوپاریا و ارژن از سال 70 تا 93 به میزان حدود6500 هکتار می باشد.
کاشت بادام تلخ و شیرین در استان اصفهان
|
ردیف |
نوع گونه |
محل اجرا |
مساحت (هکتار) |
|
1 |
بادام تلخ |
چادگان |
1000 |
|
2 |
بادام تلخ |
فریدونشهر |
1000 |
|
3 |
بادام تلخ |
سمیرم |
1300 |
|
4 |
بادام تلخ |
فریدن |
500 |
|
5 |
بادام شیرین |
گلپایگان |
300 |
|
6 |
بادام شیرین |
خوانسار |
200 |
|
7 |
بادام تلخ |
لنجان |
200 |
|
8 |
بادام تلخ |
تیران و کرون |
200 |
|
9 |
بادام شیرین و تلخ |
دهاقان |
300 |
|
جمع کل |
5000 |
جمع کل کاشت بادام تلخ وشیرین از سال 75 تا 93 به میزان 5000 هکتار می باشد.
بنابر این جمع کل کاشت بادام اسکوپاریا، ارژن و تلخ که توسط معاونت آبخیزداری استان اصفهان به اجرا در آمده به غیر از در نظر گرفتن آمار کاشت با تسهیلات بانکی 11500هکتار می باشد.
ضمناً حدود 2000 هکتار درشهرستانهای مختلف از تسهیلات بانکی جهت کاشت بادام استفاده نموده اند.
آمار کاشت انواع بادام دیم در پروژه های آبخیزداری
|
سال |
نوع گونه |
مساحت زیر کشت |
|
سال 70 تا 93 |
بادام اسکوپاریا و ارژن |
6500هکتار |
|
سال 70 تا 93 |
بادام تلخ واریته آمارا |
5000 هکتار |
|
جمع |
کل گونه ها |
11500 |
کاشت بادام معمولی با استفاده از تسهیلات بانکی از سال 75 الی 89
|
مساحت |
نوع گونه |
|
2000 |
بادام معمولی |
جمع کل کاشت انواع بادام از سال 70 تا 93 ونهالکاری
کاشت انواع نهال بصورت آبی
|
شهرستان-محل طرح |
تعداد(اصله نهال) |
مساحت |
نوع نهال |
|
نجف آباد-خمیران |
15000 |
50 |
(اکالیپتوس، پسته،اقاقیا، داغداغان، مهلب، زبان گنجشک، گردو) |
|
آران و بید گل-قاسم آباد |
5000 |
50 |
|
نطنز-سراسیاب |
5000 |
100 |
|
فریدونشهر-سیبک |
1500 |
50 |
|
میمه-حسن رباط |
3000 |
30 |
|
فریدن-دامنه |
3000 |
50 |
|
شهرضا-باغسرخ |
1000 |
20 |
|
اردستان-موغار |
1000 |
30 |
|
خور-حسین اباد |
3000 |
50 |
|
جمع کل |
39000 |
500 |
|
.jpg)
تصویر شماره 4- کاشت انواع نهال در محدوده سد خمیران- نجف آباد
برنامه 10 ساله قانون بهره وری کشاورزی بخش آبخیزداری
|
مساحت |
هزینه کاشت در هکتار( تومان) |
هزینه نگهداری یکساله(تومان) |
جمع تعداد( اصله) |
میزان اعتبار( تومان) |
|
10000 |
400000 |
200000 |
2000000 |
6000000000 |
.jpg)
بازدید : 85875
2 خرداد 1394 ساعت 12:54 ب.ظ