آسیب شناسی منابع طبیعی
بي‌شك دنياي كنوني، دنياي سازمانها است و متوليان اين سازمانها انسانها هستند؛ انسانهايي كه در كالبد سازمان روح مي‌دمند، آن را به حركت درمي‌آورند و اداره مي‌كنند. سازمانها بدون وجود نيروي انساني نه تنها مفهومي ندارند، بلكه اداره آنها نيز ميسر نخواهد بود. حتي با وجود فنآورشدن سازمانها و تبديل آنها به توده‌اي از سخت‌افزار، همچنان نقش انسان به عنوان عاملي حياتي و راهبردي در بقاي سازمان، كاملاً مشهود است. براين اساس منابع انساني ارزشمندترين منبع سازمانهاي امروزي به شمار مي‌آيند چراكه به تصميمات سازماني شكل داده، مسايل و مشكلات سازمان را حل نموده و بهره‌وري را عينيت مي‌بخشند.
اهداف آسیب شناسی
- شناسایی واحصاءنقاط آسیب زا وآسیب پذیر
2- پیش بینی وپیشگیری از وقوع اسیب در محیط اداری
3- نظارت برگلوگاههای آسیب پذیر
4- ارایه مشاوره به مدیران
5- تلاش در جهت ارتقاء سلامت اداری( پیشگیری به جای مچ گیری)
6- افزایش رضایتمندی مردم
تعاریف اصطلاحات
فساد:
از نظر لغوی به معنی تباه شدن، تباهی ،پوسیدگی،شکستن ونقض وظلم است. آنچه در فساد اتفاق می افتد شکستن ونقض است که یا این نقض در شیوه های رفتاری واخلاقی نمود پیدا میکند ویا در قوانین ومقررات اتفاق می افتد.
-اعمال افرادی خاص که به منظور دستاوردهای شخصی از موقعیت خود سوء استفاده می کنند
- بهره گیری ازقدرت عمومی به خاطر نفع شخصی، ارتقاء مقام،کسب شهرت،یا به خاطر نفع گروه یا طبقه به طریقی که موجب نقض قانون یا معیارهای کردار عالی اخلاق شود.
تعریف فساد از نظر ماده 1
قانون ارتقاء سلامت نظام اداري و مقابله با فساد
فساد در اين قانون هرگونه فعل يا ترك فعلي است كه توسط هر شخص حقيقي يا حقوقي به صورت فردي، جمعي يا سازماني كه عمداً و با هدف كسب هرگونه منفعت يا امتياز مستقيم يا غيرمستقيم براي خود يا ديگري، با نقض قوانين و مقررات كشوري انجام پذيرد يا ضرر و زياني را به اموال، منافع، منابع يا سلامت و امنيت عمومي و يا جمعي از مردم وارد نمايد نظير رشاء ، ارتشاء ، اختلاس، تباني، سوءاستفاده از مقام يا موقعيت اداري، سياسي، امكانات يا اطلاعات، دريافت و پرداختهاي غيرقانوني از منابع عمومي و انحراف از اين منابع به سمت تخصيصهاي غيرقانوني، جعل، تخريب يا اختفاء اسناد و سوابق اداري و مالي
تقسیم بندی فساد اداری:
1- فساد اداری سیاه: کاری که از نظر توده ها ونخبگان منفور است وعامل آن باید تنبیه شود. مثل: دریافت رشوه برای نادیده گرفتن پروندهای زمینخواری
2- فساد اداری خاکستری: کاری که از نظر اکثر نخبگان منفور است اما توده های مردم در مورد آن بی تفاوت هستند مثل : کوتاهی کارمندان دراجرای قوانینی که در بین مردم از محبوبیت چندانی برخوردار نیستند.
3- فساد اداری سفید: کاری ظاهراً مخالف قانون است اما اکثر اعضای جامعه آن را آنقدر مضر وبا اهمیت نمیدانند که خواستار تنبیه عامل آن باشند . مثال : چشم پوشی از موارد نقض مقرراتی که در اثر تغییرات اجتماعی وفرهنگی ضرورت خود را از دست داده اند.
برخی مصادیق فساد مالی
رشوه: عبارتست از وجهی( نقدی وغیر نقدی) که در یک رابطه آلوده وفاسد داده ویا گرفته می شود. نفس دادن یا گرفتن رشوه تخلف محسوب می شود و به نحوی جوهره فساد مالی معنی میشود.
اختلاس: برداشت افرادی از منابع عمومی است که مدیریت همان منابع به آنها سپرده شده است .
اخاذی: عبارتست از استفاده از زور، توسل به خشونت ویا تهدید برای اخذ پول ومنابع دیگر.
تقلب: یک جرم اقتصادی است که مستلزم وعی کلاهبرداری، فریب، یا دروغ است.تقلب ودستکاری یا ایجاد اختلال در اطلاعات شفاف وصحیح همانا اختلال در حقایق وامور کارشناسی از سوی افرادی است که در پی نفع شخصی وخصوصی خویش هستند.
سوء استفاده از موقعیت: شکل دیگری از اختلاس است چرا که در آن بعضی از صاحب منصبان به پطور سازمان یافته از پست ومقام سیاسی واجتماعی خود برای تعمیم، تضمین وگسترش منافع شخصی سوء استفاده کرده اند.
آسیب
به معنای وجود بیماری ونارسایی در یک ارگانیسم است .وجود آسیب جدی ممکن است موجب آسیب شدید ارگانیسم وحتی مرگ آن شود.
آسیب از نظر تعبیر اجتماعی به کلیه عوامل درون سازمانی اطلاق میشود که سازمان وکارکردهای آن را تحت تاثیر قرار می دهد.
سازمان آسیب دیده وسالم
سازمان آسیب دیده :سازمانی است که به دلیل بروز خطا ی سیستمی کارکردهای آن تحت تاثیر قرار گرفته وبه وظایف وماموریت هایش به خوبی عمل نمیکند.آسیب همواره از درون نشات میگیرد وتبعات درون وبرون سازمانی دارد.عامل انسانی مهمترین عامل آسیب زا وآسیب پذیر است .
سازمان سالم :جایی است که افراد با علاقه به محل کارشان می‌آیند و به کارکردن در این محل افتخار می‌کنند. در حقیقت سلامتی سازمان از لحاظ فیزیکی ، روانی ، امنیت ، تعلق ، شایسته سالاری و ارزشگذاری به دانایی ، تخصص ، و شخصیت ذی نفعان ،و رشد دادن به قابلیتهای آنها بستگی دارد
مشاغل آسیب پذیر: مشاغلی که به دلیل نوع وسطح دسترسی افراد به اطلاعات ، اسناد ومدارک و... ونوع عملکرد درمحیط میتوانند موجب بروز آسیب در سازمان شده واهداف سازمان را با چالش مواجه نمایند.
مهمترین مصادیق آسیب در بخش معدن
1- جانمایی محدوده های استعلامی معادن در مناطق ممنوعه منابع طبیعی
2- جانمایی محدوده های استعلامی در خارج از محدوده مورد نظر صنایع ومعادن
3- اظهار نظر خلاف واقع در تکمیل بندهای مربوط به فرم وضعیت عرصه توسط کارشناس یا رییس اداره مربوطه
4- پیگیری خارج از عرف وضوابط ومقررات قانونی واداری متقاضیان معدن توسط برخی کارکنان شاغل وبازنشسته
4- اخذ وجوه غیرقانونی وخلاف از برخی متقاضیان معدن به بهانه کمک به امورات اداری
5- دلالی وواسطه گری برخی کارکنان در اخذ رضایت از دامداران محدوده های مورد استعلام معدن
6- تحریک وهدایت دامداران بمنظور عدم فروش حقوق دامداری به متقاضیان معدن توسط کارکنان منابع طبیعی
7- عدم نظارت بر عملکرد معدنداران مبنی بر اینکه چه میزان تخریب وتصرف مازاد دارند.
8- رفت وآمد بیش از حد متقاضیان معدن بین سازمان صنعت ومعدن ومنابع طبیعی
9- خرید وفروش اوراق ومکاتبات اداری منابع طبیعی وسازمان صنعت ومعدن به قیمت گزاف
10- جعل وکپی سازی از فرم وضعیت عرصه توسط متقاضیان معدن
مهمترین مصادیق آسیب در بخش مناقصات
1- تبدیل معاملات متوسط به معاملات کوچک
2- انعقاد قراردادهای صوری
3- انعقاد قرارداد با افراد حقیقی وحقوقی فاقد صلاحیت (رتبه)
4- عدم رعایت دقیق مقررات در فرایند برگزاری مناقصه وانتخاب پیمانکاران
5- شفاف نبودن اسناد وشرایط مناقصه برای دسترسی وارزیابی دقیق
6- عدم اخذ تضمین های قانونی وکافی وخسارت از پیمانکاران
7- عدم رعایت منع مداخله کارکنان در معاملات دولتی
8-انعقاد قرارداد با افراد حقیقی وحقوقی بدون وجود وتخصیص اعتبار
9- استمرار انعقاد قرارداد با افراد وشرکتهای خاص
10- عدم ارزیابی درست وکارشناسی از میزان اعتبار مورد نیاز طرحها وپروژه
11- استفاده از خدمات پیمانکاران بخش خصوصی ومتقاضیان منابع طبیعی(نظیر خودرو- و....
مهمترین مصادیق آسیب در بخش خریدها
1-عدم نیاز سنجی درست وواقعی از کالاهای مورد نیاز
2- خرید کالا بیشتر از نرخ معمول
3- عدم تسویه حساب بموقع مامورین خرید
4- ارایه چک شخصی توسط مامورین خرید به فروشندگان کالا
5- اخذ پورسانت، هدیه، حق حساب و...توسط مامورین خرید.
ا6- فاکتورسازی توسط مامورین خرید .
7- عدم رعایت اصل کیفیت در خریدها
مهمترین مصادیق آسیب در بخش نظارت
1- ضعف نظارت بر اجرای طرحها وپروژه ها
2- ارایه گزارش نظارتی خلاف واقع
3- ضعف نظارت بر عملکرد شرکتهای پاسخگویی به استعلامات
4- ضعف نظارت بر نحوه هزینه کرد اعتبارات
5- نظارت ضعیف بر نحوه اجرای احکام قضایی
6- ضعف نظارت بر نحوه وصول جرایم از متخلفین
7- نظارت ضعیف بر پیگیری اخطاریه های دامداران غیر مجاز
8- نظارت ضعیف بر نحوه ورود وخروج کارکنان بخصوص در شهرستانها
9- عدم توجه وحساب بری شهرستانها از گزارشهای نظارتی ستاد استان
عوامل موثر در بروز آسیب ها
1- ضعف در مبانی دینی واعتقادی
2- عدم توجه به وضعیت شغلی ومعیشتی ورفاهی کارکنان
3- تاخیر در انجام کار ارباب رجوع
4- پیچیده بودن فرایند انجام کار
5- عدم شفاف سازی قوانین ومقررات
6- افراط وتفریط در اجرای قانون ومقررات
7- عدم اشرافیت وشناخت کارکنان از حوزه مسئولیت
8- اغماض وضعف در برخورد با تخلفات کارکنان
9- پایین بودن سطح توانایی ودانش کارکنان
10- فقدان سیستم ارزشیابی کیفی عملکرد کارکنان
پیامدهای آسیب ها
1- خدشه دارشدن حیثیت واعتبار فردی واجتماعی
2- ایجاد روحیه بی انگیزگی در سازمان
3- ایجاد جو بی اعتمادی
4- بروز ناهنجاری ها وبیماری های روحی وروانی
5- از بین رفتن فضایل وجایگزین شدن رذایل اخلاقی
6- بستر سازی برای ارتکاب فساد
7- افزایش درآمدهای نامشروع
8- انحراف در ماموریت های اصلی سازمان
9- ایجاد نارضایتی های اجتماعی درجامعه وتبعات امنیتی
راهبردهاي عملي پیشیگیری ومبارزه با آسيب ها
1- تقویت فضایل اخلاقی ومذهبی در محیط با برگزاری جلسات دوره ای پند واندرز
2- توجه به امور رفاهی ومعیشتی پرسنل
3- توجه به امر آموزش اعم از تخصصی وعمومی بخصوص آموزش
قوانین ومقررات وئستورالعمل های سازمانی.
3- شفاف سازی اطلاعات وقوانین ومقررات واطلاع
رسانی به مردم بخصوص بهره برداران با هدف دسترسی آسان به اطلاعات غیر طبقه بندی.
4- شناسایی وحذف مقررات زاید ودست وپا گیربا هدف کاهش رفت وآمدهای مردم.
5- شناسایی واحصاء امور تصدی گری وواگذاری به مردم.
6- بکارگیری افراد متعهد ومتخصص در پست های مدیریتی وحساس.
7- توسعه فرهنگ مشارکت کارکنان در تصمیم سازی ها.
8- افزایش بعد نظارت کمی وکیفی طرحها وپروژه ها.
9- توزیع منطقی پرداختها براساس میزان اثر بخشی کارکنان در فعالیتهای شازمان.
10- برخورد اصلاحی با کارکنان متخلف با هدف پشگیری وارتقاء سلامت اداری.
11- صرفه جویی در هزینه های اداری
12- اطلاع رسانی درست وبه موقع مزایدها، مناقصه ها .
13- استفاده درست از فناوری اطلاعات
بازدید : 13963
20 مهر 1392 ساعت 09:56 ق.ظ